Geen 'harde' bewijzen?

Gegevens

Gepubliceerd: vrijdag 23 april 2010 17:05

"Er zijn geen harde bewijzen van schadelijkheid". Bij zowat elke berichtgeving over elektromagnetische straling (gsm, gsm-masten, draadloos internet, ...) wordt hierop gehamerd, tot vervelens toe.

Ook de meeste artsen en wetenschappers nemen deze stelling over zonder zich grondig en kritisch in de materie te hebben verdiept. Er blijkt weinig tot geen inzicht te bestaan in de reden waarom "harde" bewijzen uitblijven. De reden is nochtans vrij simpel.

In zijn artikel 'Asbestos, Science for Sale'* beschrijft Prof. David Kotelchuck twee belangrijke componenten van de strategie die destijds door de asbestindustrie werd gebruikt om te verhinderen dat de overheid maatregelen tegen asbest zou nemen:

1. Buy science, that is, fund medical research that would discredit reports of asbestos hazards

2. Becoming indispensable (onmisbaar) by building the company as rapidly as possible and weaving asbestos into the matrix of the economy.

De reden waarom bewijs voor de schadelijkheid van gepulste elektromagnetische straling uitblijft heeft in grote mate te maken met dat eerste aspect: 'buying science'. Veel onderzoek wordt namelijk gefinancierd door de telecom- en wirelessindustrie. Onderzoek dat gefinancierd wordt door deze industrie vindt significant (tot 9 maal) minder vaak schadelijk effecten.

Dit is geen uit de lucht gegrepen, wilde verdachtmaking, maar een bevinding die uit meerdere onderzoeken naar voor is gekomen. Eén van die onderzoeken is verschenen in het wetenschappelijke vakblad 'Environmental Health Perspectives' (vol. 115, nr. 1, januari 2007) en kunt u zelf nalezen hier. Dr. Henry Laï en het team van Microwave News kwamen eerder al tot dezelfde conclusies (zie hier).

Doordat er voor elk gevonden schadelijk effect (bijvoorbeeld effecten op het zenuwstelsel) telkens ook door de industrie gefinancierde studies zijn die géén schadelijke effecten vinden, wordt het tot stand komen van een wetenschappelijke consensus verhinderd. Onderzoeksresultaten kunnen niet consistent gerepliceerd worden.

Het gevolg kennen we: "er zijn geen harde bewijzen" of "er is nood aan meer onderzoek". Dit is exact wat de industrie met haar strategie wil bereiken: zorgen voor verwarring en onzekerheid. De bedoeling is om de wetenschappelijke discussie over de schadelijke effecten zolang mogelijk te rekken, zodat mensen hun interesse in de kwestie verliezen en zodat er geen overheidsmaatregelen komen om de bevolking te beschermen.

De gelijkenissen met de strategie van de asbestindustrie zijn frappant.

Kotelchuck zegt hierover: "Whether or not industry has lost these battles, the eventual outcome of each is less important than the fact that each salvo has tied up scientific resources, defined research issues and bought time. In the case of almost each industry proposal, some none-industry scientists have had to conduct experiments in rebuttal, using up some of the meagre resources in the process."

Ondertussen maken telecombedrijven en aanbieders van draadloze toepassingen van de onzekerheid misbruik om aan een zeer snel tempo zoveel mogelijk nieuwe draadloze toepassingen op de markt te brengen, wat de tweede component is van haar strategie.

Ze probeert op zoveel domeinen van de samenleving binnen te dringen, zodanig dat, wanneer er eindelijk "harde" bewijzen van schadelijkheid zouden komen, het al te laat zal zijn. Het zal dan zeer moeilijk zijn om deze zaken weer van de markt te halen.

Kotelchuck: "The second imperative was to grow as rapid as possible (...) The engine of growth was the rapid development of thousands of new uses for the so-called magic mineral, asbestos."

Op een gelijkaardige manier zijn er de laatste jaren steeds meer draadloze en mobiele toepassingen gekomen en is de totale hoeveelheid straling waaraan mensen worden blootgesteld op korte tijd exponentieel toegenomen: draadloos internet overal, draadloos aangestuurde machines in de industrie, internet en televisie op de gsm, ... In steeds meer beroepen wordt nu gebruik gemaakt van mobiele en draadloze toepassingen, waardoor men op termijn volledig van deze toepassingen afhankelijk wordt en niet meer zonder zal kunnen.

De overheid lapt het voorzorgsprincipe aan haar laars en laat dit allemaal rustig gebeuren. Meer zelfs, de proliferatie van 'wireless' wordt zelfs aangemoedigd.

Kotelchuck: "The first worker death due to asbestos exposure was diagnosed by a London physician in 1900. (...) The British medical profession rediscovered asbestos disease in 1924 (...). In the US the first asbestos death was reported in 1930."

Al vroeg in de vorige eeuw waarschuwde de medische wereld voor de schadelijkheid van asbest en in de jaren '50-'60 bleken uit steeds meer (onafhankelijke) studies de dodelijke gevaren van asbest. Toch werd asbest pas in 2005 (!) verboden in België en in De Europese Unie.

Volgens schattingen van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) maakt asbest wereldwijd ruim 100.000 slachtoffers per jaar. De komende jaren zal asbest nog duizenden slachtoffers maken in België alleen al.

Waar we nood aan hebben is niet direct "meer onderzoek", omdat de schadelijke effecten van straling reeds uit letterlijk honderden onderzoeken zijn gebleken. Meer onderzoek kan natuurlijk geen kwaad en is nodig om meer inzicht te krijgen in het precieze mechanisme waardoor deze straling nefaste effecten veroorzaakt.

Maar waar we vooral en veel dringender nood aan hebben zijn voorzorgsmaatregelen vanwege de overheid, die eindelijk haar verantwoordelijkheid moet opnemen en een halt moet toeroepen aan de steeds grotere stralingsbelasting van mensen.

Het uitblijven van maatregelen heeft minder te maken met een gebrek aan bewijzen, dan met onwetendheid of moedwillige blindheid. Zolang het voorzorgsprincipe niet wordt toegepast is de boodschap duidelijk: grote winsten voor de telecom- en wireless-bedrijven mogen gerust ten koste gaan van gezondheid en mensenlevens.

* in het boek Science and Liberation (1980) van Arditti, Brennan & Cavrak

University inc.: onafhankelijke wetenschap komt meer en meer in het gedrang.