Gegevens

Geschreven: donderdag 09 mei 2013 10:57

Nieuwsblad.be - Thuis en op ons werk staan we dag in dag uit bloot aan het elektrische leidingnet en aan het gebruik van elektrische toestellen. sommige van die toestellen gebruiken we zelfs in de onmiddellijke nabijheid van onze hersenen. Buiten zijn er risicofactoren zoals hoogspanningskabels en gsm-masten. Uiteraard kunnen we vandaag onmogelijk zonder elektrische stroom en elektrische apparatuur. Maar we kunnen wel onze voorzorgen nemen. Hoe? Dat lees je in dit dossier.

Eind februari kondigden minister van Volksgezondheid Laurette Onkelinx en haar collega van Consumentenzaken Johan Vande Lanotte maatregelen aan om de blootstelling aan gsm-straling te beperken. Volstrekt terecht. Het oorzakelijk verband tussen het gebruik van een mobiele telefoon en een verhoogd risico op hersentumoren is wel niet bewezen, maar er bestaat twijfel over. En zodra er twijfel is, moeten we voorzichtig zijn en op zijn minst het 'voorzorgsprincipe' hanteren. Het zijn trouwens niet alleen mobiele telefoons die schadelijk kunnen zijn voor onze gezondheid. Ook hoogspanningskabels, elektrische verwarming, babyfoons, de radio, onze computer, een inductiekookplaat en een haardroger produceren straling. Het aantal stralingsbronnen wordt trouwens almaar groter. Tegenwoordig staan we bloot aan een concentratie van onnatuurlijke straling die in de geschiedenis van de mensheid nog nooit is opgetreden. Wat de gevolgen daarvan zijn, is het 'grootste biologisch experiment ooit', aldus Leif Salford, diensthoofd neurochirurgie aan de universiteit van Lund.

Dat stralingen op het menselijk organisme een invloed hebben, staat vast. Als in de medische wereld stralingen gebruikt worden om bijvoorbeeld weefsels te herstellen, hoe kunnen mogelijke risico's dan nog worden ontkend? Het is bijvoorbeeld al bewezen dat er meer leukemie voorkomt bij kinderen die 'bij' hoogspanningskabels wonen, maar het is niet bewezen dat die leukemie 'door' de hoogspanningsmasten komt. Vergelijk het met de conclusies over roken: er komt meer longkanker voor bij rokers, maar bewijs maar
eens dat precies roken de longkanker heeft veroorzaakt.

In het BioInitiative Rapport (2007, geüpdatet in 2012) hebben een dertigtal gerenommeerde wetenschappers en gezondheidsexperten uit tien landen in totaal bijna 4.000 studies en reviews over de gezondheidsaspecten van straling onder de loep genomen. Hun conclusie: 'Jarenlang wetenschappelijk onderzoek heeft substantiële bewijzen geleverd voor de stelling dat elektromagnetische straling neurotoxisch én kankerverwekkend is. De straling kan het DNA beschadigen, de immuniteit verstoren, veranderingen teweegbrengen in de hersenactiviteit en de trigger zijn voor hartziekten. We zien al schadelijke effecten bij waarden die oneindig ver onder de normen liggen die door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) als veilig worden beschouwd.' Al begin 2008 heeft professor Victor Moshchalkov van het departement Natuurkunde en Scheikunde van de KU Leuven in een hoorzitting in het Vlaamse Parlement ervoor gepleit om de normen voor elektromagnetische straling 100 tot 1.000 keer strenger te maken. Ook voor bijvoorbeeld professor Stefaan Van Gool van de dienst Kindergeneeskunde van het UZ Gasthuisberg in Leuven staat de schadelijkheid als een paal boven water. Dat er nog geen sluitende homogene bewijsvoering voorhanden is, of dat bepaalde duidelijk schadelijke effecten niet in een andere studie zijn aangetoond, kan volgens hem niet langer een vrijgeleide zijn om te stellen dat er dus géén schadelijke effecten zijn. Daarvoor is de waslijst met degelijke en betrouwbare studies met duidelijk aantoonbare effecten ondertussen té lang en té uitgebreid.

Elektrisch wisselveld

Steek de stekker van een schemerlamp in het stopcontact, en ook wanneer er nog geen stroom vloeit, produceert de ingestoken kabel een elektrisch wisselveld. Stopcontacten, snoeren, leidingen, verlengkabels, elektrische dekens en waterbedden veroorzaken dus een elektrisch wisselveld alleen al door het eenvoudige feit dat ze op de wisselspanning van het elektriciteitsnet zijn aangesloten. De grootte van een elektrisch wisselveld wordt weergegeven in volt per meter (V/m). Bij een correcte installatie, met kwalitatieve materialen, zullen elektrische wisselvelden maar enkele centimeter of decimeter groot zijn. Bij een slechte installatie, zonder aarding, kunnen ze een omvang hebben van enkele meter. Ook de muren of vloeren waarin leidingen lopen, kunnen over een groot oppervlak een elektrisch veld uitstralen.

Magnetisch wisselveld

Van zodra je de schakelaar aanknipt om de schemerlamp te laten branden, bewegen de elektrische ladingen en wordt er een magnetisch veld opgewekt. Magnetische velden ontstaan door elektrische stromen in leidingen, installaties, apparaten en transformatoren. De stroomsterkte wordt weergegeven in nanoTesla (nT). Hoe groter de stroomsterkte, hoe sterker het magneetveld dat eruit voortkomt. Het magnetisch veld wordt zwakker naarmate de afstand tot de stralingsbron groter wordt. Het biologisch risico daalt ook met de tijd. Daarom zijn bijvoorbeeld een haardroger en een scheerapparaat potentieel minder gevaarlijk dan een wekkerradio die de hele nacht dichtbij je hoofdeinde staat.

Elektromagnetische straling

In tegenstelling tot elektrische en magnetische wisselvelden
– die worden gecreëerd door het elektriciteitsnet
– ontstaan elektromagnetische golven door de draadloze overdracht via de lucht. Bij deze golven 'mengen' de elektrische en magnetische golven zich. De intensiteit van
elektromagnetische golven wordt uitgedrukt in microWatt per vierkante meter (μW /m2). Ze stijgt met het vermogen van de zender alsook met de verkleining van de afstand tot
de zender. Op basis van de frequentie, dit is de snelheid waarmee de golven elkaar opvolgen, worden elektromagnetische velden opgesplitst in verschillende soorten:
- ELF-velden (Extreem Lage Frequenties). Hieronder vallen keukentoestellen, huishoudapparaten, hoogspanningslijnen en pc's.
- Microgolven. Bronnen hiervan zijn onder andere radars (bijvoorbeeld voor de snelheidscontrole op de weg), inbraakalarmen en mobiele telefoons. Om die reden is het
gebruik van mobiele telefoons gedurende de hele vlucht in een vliegtuig verboden. Mobiele telefoons kunnen de boordelektronica storen.
- Radiogolven worden veroorzaakt door onder andere inductiekookplaten, inductieovens en radiocommunicatie, gsm-zendmasten en radio- en tv-antennes. Ook bijvoorbeeld draadloze looptelefoons, babyfoons, bluetoothantennes en microgolfovens stralen radiogolven uit.
- Uv-straling: de frequentie van zonnebanken.
- Infraroodgolven, veroorzaakt door onder andere elektrische verwarming en afstandsbedieningen.
- X-stralen, worden toegepast bij onder andere de medische beeldvorming en radiografie.

Statisch elektrisch veld

Een statisch elektrisch veld wordt gecreëerd door elektrostatisch negatief geladen materialen zoals kunststoffen, beeldschermen, synthetische vloerbedekking, synthetische knuffels en vinylbehang. Ook natuurlijke materialen zoals wol en kattenhaar kunnen een elektrostatisch veld opwekken, maar in geringere mate. Door het statisch elektrisch veld krijg je soms een schok als je na het lopen op synthetisch tapijt een metalen deurkruk opent. Dat is een ontlading.

Statisch magneetveld

Een statisch magneetveld ontstaat door gelijkstroom en door metalen die zich magnetisch opladen. Belangrijke veroorzakers van statische magneetvelden in een woning zijn een plaatstalen bad, verwarmingsradiatoren en -leidingen, stalen spanten, wapeningsstaal in het beton, en leidingen van sanitair.