Gegevens

Gepubliceerd: vrijdag 25 december 2015 17:29

TWEEDE BRIEF AAN DE NMBS, 21 juli 2014

(Download als PDF)

De heer Jo Cornu en de leden van de Raad van bestuur van de NMBS
Frankrijkstraat 56
1060 Brussel

Geachte heer Cornu,

Geachte leden van de Raad van bestuur van de NMBS,

Wij danken u voor uw antwoord (d.d. 1 april 2014) op ons schrijven (d.d. 31 januari 2014) omtrent het aanbieden van WiFi of 4G op de trein.

Uw antwoord, dat stelt dat de stralingsniveaus op de trein onder de geldende normen zullen blijven, is echter niet in staat onze bezorgdheid weg te nemen. De kern van onze bezorgdheid is immers dat de huidige stralingsnormen ontoereikend zijn en niet geschikt om de menselijke gezondheid op een adequate manier te beschermen.

De gewestelijke normen die u aanhaalt zijn overigens enkel van toepassing op zendantennes, en niet op WiFi. Productnormen inzake WiFi worden vastgelegd op Europees niveau.

Maar voor beide normeringen geldt dat deze teruggaan op de aanbevelingen van de International Commission of Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP). Ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) neemt de door ICNIRP geadviseerde blootstellingslimieten over alsook de Europese Unie (aanbeveling 1999/519/EG). Ook de normen in Vlaanderen en België gebruiken ze als referentie.

Het ICNIRP wordt echter al jarenlang sterk bekritiseerd. Een steeds groeiende verzameling wetenschappelijke studies wijst op het bestaan van schadelijke biologische effecten die zich voordoen ver onder de niveaus die het ICNIRP als veilig vooropstelt. Het ICNIRP blijft deze studies echter negeren en laat na haar aanbevelingen aan te passen in het licht van deze groeiende wetenschappelijke bewijslast.

Het ICNIRP is een privé-comité zonder enige medische of publieke bevoegdheid. Het comité kiest zelf wie lid kan worden, de selectieprocedure is niet openbaar en niet transparant. Reeds verschillende malen werd gewezen op de aanwezigheid van belangenverstrengeling.

De huidige normen zijn gebaseerd op de veronderstelling dat straling enkel schadelijk kan zijn door opwarming van lichaamsweefsel ('thermisch effect'). Die opwarming ontstaat doordat het lichaam de stralingsenergie absorbeert. Significante opwarming vindt pas plaats bij zeer hoge stralingsniveaus (die in de praktijk zelden of nooit voorkomen).

Bovendien zijn de huidige normen enkel gebaseerd op kortetermijneffecten (blootstelling van enkele minuten), bij volwassen mannelijke proefpersonen. Ze bieden dus geen enkele bescherming voor langetermijneffecten bij langdurige, chronische blootstelling. Ze zijn ook niet afgestemd op kwetsbare personen zoals zwangere vrouwen, kinderen, etc.

De veronderstelling dat straling enkel schadelijk is door opwarming is reeds lang achterhaald. Talloze wetenschappelijke studies vonden schadelijke biologische effecten bij relatief lage stralingsniveaus, die te zwak zijn om opwarming te veroorzaken ('sub-thermische effecten'). Verschillende andere mechanismen waarlangs schade kan ontstaan kwamen aan het licht. Ook in de praktijk is al meer dan genoeg gebleken dat mensen ernstige gezondheidsproblemen kunnen krijgen bij wat men vanuit een technisch standpunt lage stralingsniveaus kan noemen.

Wij geven u een citaat uit het BioInitiative-rapport, opgesteld door een groep onafhankelijke wetenschappers in 2007 (met update in 2012): "This report stands as a wake-up call that long-term exposure to some kinds of EMFs [Electromagnetic Fields] may cause serious health effects. We need to educate the public and our decision makers that business as usual is unacceptable. (...) Public health and EMF policy experts have now given their opinion of the weight of evidence. The existing international limits for public and occupational exposure to EMFs and RF radiation are not protective of public health" (rapport te raadplegen op www.bioinitiative.org).

Veel mensen ondervinden ogenschijnlijk geen hinder bij het gebruik van WiFi. Het is echter nuttig om in herinnering te brengen dat geen enkele asbestarbeider ooit lichamelijke hinder van asbest ondervond, tot men na 10 tot 30 jaar plots geconfronteerd werd met een in vele gevallen fatale aandoening, als gevolg van die blootstelling. Ook bij tabak openbaren de nefaste gevolgen zich pas na een lange en herhaalde blootstelling. Een gelijkaardig sluipend proces is mogelijk aan de orde m.b.t. EM straling. Zo waarschuwde Paul Héroux, fysicus en hoofd van het "In Vitro Toxicology Laboratory" aan de McGill universiteit in Canada onlangs nog dat draadloze straling niet op slag dodelijk is, maar zorgt voor een langzame erosie, een accumulatie van lichte beschadigingen aan de hersenen. Het resultaat is een vroegtijdige veroudering van de hersenen en een snellere mentale achteruitgang.

Wat als een paal boven water staat, is dat er volop een wetenschappelijke discussie woedt over de mogelijke effecten op de gezondheid. Er is geen consensus. Men kan onmogelijk het bestaan ontkennen van de vele wetenschappelijke studies die wijzen op verontrustende effecten (de referenties daarvan zijn openbaar en bijvoorbeeld te raadplegen op onze website) en men kan evenmin voorbijgaan aan het feit dat een aanzienlijke groep wetenschappers en medische experten aanmaant tot voorzichtigheid. Dit is ook relevant vanuit een aansprakelijkheidsoogpunt.

Het voorzorgsprincipe is aan de orde en de daaruit afgeleide principes van 'Prudent Avoidance' and 'As Low As Reasonably Achievable'. De NMBS kan immers op geen enkele wijze garanderen dat de technologie die ze plant te installeren onschadelijk is. De NMBS kan de mogelijkheid niet uitsluiten dat er nefaste gevolgen zijn voor de gezondheid, op korte maar zeker op langere termijn.

Een brief schiet in onze ogen tekort om een belangwekkende kwestie als deze afdoende te bespreken en de ernst ervan toe te lichten. Graag willen wij u dan ook vragen of het mogelijk is hierover een onderhoud met u of uw medewerkers te hebben. Tijdens dit onderhoud zouden wij onder meer de noodzaak willen onderstrepen om op zijn minst ook coupés te voorzien zonder wifi of 4G-signaal. Zeker niet álle reizigers hebben immers behoefte aan internet op de trein en het lijkt ons cruciaal, in het licht van de wetenschappelijke onzekerheid en het onvermogen van de NMBS of enige andere instantie om de onschadelijkheid van WiFi te garanderen, om mensen de vrije keuze te laten om al dan niet in een WiFi/4G-coupé plaats te nemen. Met een icoon op de wand van de wagon zou men makkelijk kunnen aangeven of het al dan niet gaat om een coupé met WiFi/4G.

Iets wat op korte termijn wellicht minder haalbaar is, maar wat we bij deze toch als denkpiste zouden willen lanceren, is de mogelijkheid om op innovatieve wijze bekabeld internet te voorzien op de trein, ook voor tablets en smartphones. Met name zou men dit als streefdoel voor ogen kunnen houden bij het ontwerpen van nieuwe treinstellen. De NMBS zou hiervoor bijvoorbeeld met technologiebedrijven samen kunnen zitten om te bekijken hoe dit op een ergonomische manier en infrastructureel haalbare manier gerealiseerd kan worden. Men kan bijvoorbeeld denken aan internet via USB-aansluitingen die geschikt zijn voor zowel laptop als tablet en/of speciale aansluitingen voor tablets en smartphones. De NMBS zou hierin een pioniersrol kunnen opnemen. Wij menen dat er technologische oplossingen mogelijk zijn die tegemoet komen aan de behoefte aan een internetverbinding en die geen risico's inhouden voor de gezondheid.

Graag vernemen wij of en zo ja, wanneer wij met u een onderhoud over deze kwestie kunnen hebben. We geven ook aan dat wij in tussentijd de mogelijkheid overwegen om treinreizigers te informeren over onze bezorgdheid omtrent de geplande stralingstoename op de trein.

Hoogachtend,

Jan Allein, Coördinator Beperk de Straling