Gegevens

Gepubliceerd: vrijdag 23 april 2010 17:19

(zie ook het menu links)

Wat is elektrogevoeligheid?

Hoeveel mensen lijden aan elektrogevoeligheid?

Inbeelding?

Nocebo-effect?

De 'orenmaffia'

Wat is elektrogevoeligheid?

Hoewel iedereen gezondheidsklachten en op termijn ernstige ziekten kan ontwikkelen als gevolg van elektromagnetische straling, bestaat er in de bevolking een subgroep van mensen die meer dan anderen gevoelig is voor de effecten van elektromagnetische velden.

De klachten zijn uiteenlopend en kunnen verschillen van de ene persoon tot de andere. Vaak voorkomende symptomen zijn: slaapstoornissen, duizeligheid, hoofdpijn/migraine, tinnitus (oorsuizen), zware vermoeidheid, huidreacties (roodheid, gloeiend/branderig gevoel, jeuk, zweren, ... ), tintelingen, cognitieve problemen, enz. (Een aantal typische klachten worden overlopen op de website van de stichting EHS.)

Deze klachten zijn of worden na verloop van tijd soms zo ernstig dat elektrogevoeligheid, in een wereld vol elektromagnetische velden, als een handicap kan worden beschouwd (zie de paper van Prof. Dr. Olle Johansson: 'Electrohypersensitivity: State-of-the-Art of a Functional Impairment'). In Zweden wordt elektrogevoeligheid dan ook officieel erkend als een fysieke handicap en kunnen elektrogevoeligen rekenen op ondersteunende maatregelen opdat zij toch nog een menswaardig leven zouden kunnen leiden (deze maatregelen worden overlopen in de volgende tekst).

Noorse jongen met elektrogevoeligheid, die zichzelf moet beschermen door stralingsafschermend textiel

Hoeveel mensen lijden aan elektrogevoeligheid?

Op de vraag hoeveel mensen lijden aan elektrogevoeligheid valt geen precies antwoord te geven, omdat dit simpelweg niet wordt onderzocht. Volgens de gegevens die beschikbaar zijn, zou het gaan om zo'n 3 tot 10% van de bevolking. Uit surveystudies in Zweden blijkt dat 230.000 tot 290.00 mensen, i.e. 3% van de bevolking, elektrogevoelig zijn. Ook andere gegevens wijzen op een dergelijk percentage (Hillert et al., 2002 en Levallois et al., 2002). Dat betekent dat België zo'n 300.000 elektrogevoeligen zou tellen. Zo'n 30% van de bevolking zou licht elektrogevoelig zijn, vaak zonder dat ze zelf beseffen dat hun gezondheidsklachten (bvb. slapeloosheid) door straling veroorzaakt worden.

Mensen blijken vaak elektrogevoelig te worden na een periode van langdurige blootstelling aan EM velden. Volgens sommige experts, waaronder co-auteur van het BioInitiative-rapport Cindy Sage, is het goed mogelijk dat de steeds toenemende stralingsniveaus zullen zorgen voor een verdere toename van het aantal elektrogevoeligen. (Sommige experts stellen zich zelfs de vraag: Will We All Become Electrosensitive?)

Inbeelding?

De belangstelling die in de wetenschap en de geneeskunde bestaat voor elektrogevoeligheid is mager. Meestal wordt elektrogevoeligheid gemakshalve afgedaan als 'inbeelding', 'angst' of 'psychosomatisch'. Hiervoor valt men terug op een aantal korte termijn provocatiestudies waaruit bleek dat elektrogevoeligen straling niet onmiddellijk konden 'voelen'. Aangezien mensen niet beschikken over een duidelijk ontwikkeld stralingszintuig, kan straling inderdaad niet als dusdanig worden 'waargenomen' waardoor dit soort onderzoek nogal onzinnig is en weinig tot niets bijleert over elektrogevoeligheid. De methodologie, en bijgevolg ook de uitkomsten, van deze studies worden sterk bekritiseerd.

Ook zijn het vaak psychologen die dit soort onderzoek uitvoeren, waaruit al de vooronderstelling blijkt dat het bij elektrogevoeligheid vooral gaat om iets psychologisch. Het ligt voor de hand dat psychologen tot de conclusie komen dat de oorzaken psychologisch zijn. Zij kunnen immers geen andere oorzaken onderzoeken. ("a department whose only recourse to explanation is psychological will find a psychological explanation. If you only have a hammer, everything is a nail") Tot slot gebeurt het onderzoek vaak vanuit de doelstelling om aan te tonen dat elektrogevoeligheid niet bestaat, met als resultaat een gekleurd opzet en dito vraagstelling. Ondanks de kritieken blijft dit soort onderzoek om één of andere reden voorrang krijgen.

Zie ook:

• Kritieken van onderzoekers op de provocatiestudies, gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad 'Environmental Health Perspectives'

• Problems with Laboratory EMF Experiments

• The Essex study - statistical analysis

Slaapkamer van een Britse elektrogevoelige vrouw, volledig met aluminiumfolie afgeschermd om de straling buiten te houden

 Er is nog niet zoveel degelijk onderzoek naar elektrogevoeligheid gebeurd, dit ondanks het feit dat de aandoening al van in de jaren '70 bekend is. De belangrijkste reden is dat er geen financiële middelen voor worden vrijgemaakt. Maar uit de beschikbare wetenschappelijke informatie (waarop de bovenvermelde kritieken niet van toepassing zijn) blijkt dat er wel degelijk meer aan de hand is dan louter 'inbeelding' of 'angst'. Veel elektrogevoeligen ontdekken immers pas na verloop van tijd en bij toeval wat de oorzaak van hun klachten is. Op het moment dat de klachten beginnen staat men er doorgaans niet bij stil dat die aan EM straling te wijten zouden kunnen zijn.

Presentatie over elektrogevoeligheid door Brian Stein, een elektrogevoelig geworden bedrijfsleider uit het Verenigd Koninkrijk

Nocebo-effect?

Daarmee is natuurlijk niet gezegd dat elektrogevoeligheid nooit een kwestie van inbeelding of een psychosomatisch effect is. Met de toenemende (maar nog steeds vrij karige) media-aandacht voor EM straling, is het goed mogelijk dat zich bij een aantal mensen een 'nocebo'-effect voordoet (uitleg op Wikipedia). Dit wil zeggen dat men klachten ondervindt omdat men denkt en verwacht dat straling klachten zal veroorzaken. Dit is een probleem en aandachtspunt voor studies naar elektrogevoeligheid, namelijk om een onderscheid te maken tussen 'echte' elektrogevoeligen en de mensen bij wie het eerder gaat om een negatief verwachtingseffect. Er moet m.a.w. gecontroleerd worden voor het nocebo-effect (zie het rapport Electrohypersensitivity in the Netherlands p. 8 en 9 en ook dit artikel op Powerwatch). In de bovenvermelde korte termijn provocatiestudies is dit nooit gebeurd.

Het feit dat bij enkelingen sprake kan zijn een nocebo-effect, doet evenwel niets af aan het feit dat dat bij anderen niet het geval is, dat zich ook reële effecten voordoen en dat elektrogevoeligheid als dusdanig bestaat. Het nocebo-effect is immers een algemeen psychologisch verschijnsel dat zich bij zowat elke aandoening kan voordoen, zoals bijvoorbeeld allergieën en astma. Als men naar allergieën en astma hetzelfde soort onderzoek had gedaan als naar elektrogevoeligheid was men ongetwijfeld ook tot de conclusie gekomen dat allergieën en astma niet bestaan, dat het louter 'inbeelding' en 'angst' is.

Orenmaffia

De manier waarop elektrogevoeligen behandeld worden en de manier waarop over deze aandoening gesproken en geschreven wordt door veel wetenschappers en artsen getuigt van weinig respect en is zelfs ronduit denigrerend en beledigend te noemen. De term orenmaffia ('het zit allemaal tussen de oren'; meer uitleg op Wikipedia) lijkt hier toepasselijk. Prof. Dr. Olle Johansson, een neurowetenschapper en dermatoloog aan het Karolinska Instituut in Zweden en één van de weinige experts in elektrogevoeligheid, zegt in een interview (vertaling stopumts.nl): "Toen ik naar de universiteit ging werd mij het tegenovergestelde geleerd: je moet patiënten altijd vriendelijk benaderen, met de wil om te leren en te helpen, hen te ondersteunen, henzelf en hun zorgen respectvol benaderen, enzovoort. Wanneer is dat verdwenen?"

⇨ Klik hier voor een bibliografie van studies uitgevoerd door Prof. Dr. Olle Johansson en collega's

⇨'Gezondheidsklachten door overgevoeligheid voor elektromagnetische velden': een brochure van de Nederlandse organisatie Partners voor een Gezond Leefmilieu